Στις 13 Οκτωβρίου του 1904, πριν 109 χρόνια, στη Στάτιστα της Καστοριάς σκοτώθηκε ο ανθυπολοχαγός του ελληνικού στρατού Παύλος Μελάς. Είναι η εμβληματική μορφή που, στην έναρξη του Μακεδονικού Αγώνα, έδωσε τη ζωή του για την εποποιία που θα ακολουθούσε.
Ο Κωστής Παλαμάς, έγραψε:
Γνῶμες, καρδιές, ὅσοι Ἕλληνες, ὅ,τι εἶστε μὴν ξεχνᾶτε, δὲν εἶστε ἀπὸ τὰ χέρια σας μονάχα, ὄχι. Χρωστᾶτε καὶ σὲ ὅσους ἦρθαν, πέρασαν, θὰ ᾿ρθοῦνε, θὰ περάσουν. Κριτές, θὰ μᾶς δικάσουν οἱ ἀγέννητοι, οἱ νεκροί.
Αυτό είναι το σπίτι που σκοτώθηκε ο Παύλος Μελάς.
Εκείνη την εποχή ο Λύτος Στέργιος του Θεόδωρου, ένα από τα δύο αδέρφια που εγκαταστάθηκαν στην Κοκκαλού το 1924, ήταν κεχαγιάς στο τσελιγκάτο που ξεχειμώνιαζε τα πρόβατά του στην Κοκκαλού. Το τσελιγκάτο νοίκιαζε από τους Τούρκους την περιοχή της Κοκκαλούς, τον κισλά, για να βόσκουν τα πρόβατα κατά τηνδιάρκεια του χειμώνα. Ήταν, δηλαδή, τα χειμαδιά τους.